Tầm quan trọng của công việc biên tập

Bạn đã hiểu về dịch vụ chỉnh sửa tài liệu? Bạn hình dung tầm quan trọng của những người đang ngày đêm chỉnh sửa tài liệu, biên tập nội dung như thế nào?

E-talk xin tiếp tục chuỗi bài giới thiệu về nghề Biên Tập Viên, Chỉnh sửa tài liệu tiếng anh E-talk sẽ giới thiệu đến các bạn tầm quan trọng của công việc biên tập được lấy ra từ Tài liệu tập huấn của tác giả Ngọc Trân biên soạn trong tài liệu Tập huấn nghiệp vụ Biên tập viên, chụp ảnh tại Hậu Giang năm 2008, để các bạn hiểu rõ hơn về nghề bí ẩn này trên khía cạnh biên tập báo chí nhé.

Tầm quan trọng của công việc biên tập

Các tờ báo, tạp chí, đài truyền thanh, đài truyền hình uy tín có một điểm chung: Tất cả đều sử dụng những biên tập viên giỏi. Tay nghề cao của tập thể biên tập viên là một trong những yếu tố quan trọng nhất tạo nên sức mạnh cho một cơ quan truyền thông. Tuy nhiên, công chúng lại không biết tới họ vì họ không được ký tên trên các bài báo như phóng viên.

Và biên tập viên văn bản là một loại nhà báo hiếm hoi; ít người làm được nghề này. Biên tập viên văn bản thường dấn thân, toàn tâm toàn ý với công việc, thông minh và yêu chữ nghĩa. Họ có khuynh hướng muốn làm cho bài vở trở nên chính xác và hay hơn. Họ cũng góp phần gác cổng về tin tức cho cơ quan truyền thông, tức cho bài nào xuất hiện, bài nào không.

Hễ có người viết thì có người biên tập. Người biên tập đọc lại, suy nghĩ, làm cho các tác phẩm đến với công chúng dễ dàng hơn. Họ có mặt ở mọi nơi: trong các tờ báo ngày, báo tuần, các nhà xuất bản, tại đài truyền thanh, đài truyền hình, công ty giao tế nhân sự và quảng cáo. Tại các nước phát triển, họ còn hiện diện trong các cơ quan chính phủ, trường học và doanh nghiệp bình thường. Hiện nay, có cả người biên tập thông tin cho các trang web.

Từ trước đến giờ, các nhà báo được trao giải thưởng vẫn thường thừa nhận và ca ngợi công lao của người biên tập. Một trong số là nhà báo Mỹ Colin Nickerson. Ông bắt đầu sự nghiệp với chân phóng viên trong một tuần báo nhỏ. Bốn năm sau đó, ông trở thành phóng viên của tờ The Boston Globe, và nhanh chóng trở thành thông tín viên ở nước ngoài của tờ báo nổi tiếng này.

Nickerson cho biết: “Tôi đã học được rằng việc viết lách khó khăn hơn tôi từng nghĩ rất nhiều.Cần phải động não và rất nhiều nỗ lực. Sự khác nhau giữa bài báo hay với bài báo dở chẳng liên quan gì đến nội dung của bài báo đó… mà điều tạo ra sự khác biệt thường là do có bao nhiêu tâm huyết và nỗ lực người phóng viên và kế đến là những người biên tập của anh, chị ta sẵn sàng đổ vào bài.” [i]

Nhưng công việc của biên tập viên báo chí là gì? Nếu bạn hỏi người bình thường câu này, có thể họ sẽ trả lời: sửa lỗi các bài viết. Còn nếu bạn trao đổi với một biên tập viên thực thụ, câu trả lời sẽ khác. Mà không chỉ có một câu. Người này sẽ liệt kê ra hàng loạt công việc, nào là nghe ngóng, họp bàn về tin tức, chỉ định đề tài, làm việc với phóng viên, sửa bài, chỉ dẫn dàn trang v.v…

Có một số người đã tìm cách định nghĩa nghề biên tập. Theo Sonia Jaffe Robbins, giảng viên môn biên tập báo chí tại Đại học New York, “Biên tập văn bản là một quy trình mà trong đó biên tập viên giúp cho phóng viên cải thiện việc viết lách, để cho bài vở trở nên rõ ràng và được trình bày một cách tốt nhất có thể được.”[ii]

Không ai nêu ra rằng biên tập viên phải giỏi ngữ pháp, viết đúng chính tả và dấu câu. Đối với nghề biên tập, rành rẽ ngôn ngữ là chuyện đương nhiên, tuy trong thực tế không hẳn đã đúng như vậy.

Làm việc với từ ngữ là nhiệm vụ đầu tiên của một biên tập viên. Công việc này được gọi là biên tập văn bản (copy editing). Công việc chính của biên tập viên văn bản bao gồm việc sửa lỗi ngữ pháp, bút pháp và tìm cách làm cho bài vở chính xác hơn. Thật ra, biên tập viên văn bản phải làm nhiều hơn thế nữa: tập trung suy nghĩ và suy nghĩ một cách sáng tạo. Nếu không, chắc hẳn ai đó đã làm ra được một chương trình biên tập tự động rồi.

Tác giả: Ngọc Trân biên soạn trong tài liệu tập huấn nghiệp vụ tại Hậu Giang năm 2008

[i]  Dẫn theo Fred Fedler et al, Reporting for the Media, in lần thứ 6 ( New York: NXB Harcourt Brace College, 1997) trang 7.

[ii] Đọc tại www.nyu.edu/class-es/copyXediting/editingsyllabus.html.